Bu coğrafyada Aleviliğin makûs talihini yenmek, [b]Alevi-Sünni kutuplaşmasının ötesine geçen, 'kutuplar-üstü' bir yaklaşımla ancak mümkün gibi görünüyor.[/b]

Aleviler bu memleketin en fazla gadre uğramış insanları. Bu topraklarda Aleviliğin tarihi ve bugünü, mağdurluk ve mazlumlukla özdeş…
Bu, hiç kuşkusuz büyük bir travma. Ve her travma gibi kaygı, umutsuzluk, karamsarlık, daha önemlisi ‘kendi’ dışında kalanlara inanmama, hatta her şey ve herkes kötü şeklinde sorunlu genellemelere saplanmayı beraberinde getiriyor.

O yüzden Alevilik ve Aleviler üzerine konuşmak-yazmak zor. Özellikle de Alevi değilseniz!..

Geçen hafta bir yazı yazdım. Osman Sınav yönetmenliğinde çekimleri devam eden ‘Kızılelma’ dizisinin fragmanı ve onun Aleviliğe göndermede bulunan bazı motifleri üzerine… Bu motiflerin belli (resmî-politik-ideolojik) amaçlara yönelik kullanıldığı düşüncesiyle tepkisini kamuoyuyla paylaşmış İngiltere Alevi Kültür Merkezi Cemevi Başkanı İsrafil Erbil’in sözlerinden hareketle…

Yazı, bir cevabi açıklama yayınlayan TRT yönetimi ile bu açıklamaya harfiyen katılan Osman Sınav’ın ileri sürdüklerinin aksine, Erbil’in tepkisinde haklılık payı bulunduğunu işaret etmekteydi. Kendimce yaptığım bir çözümlemeyle de fragmanda kullanılan, Pir Sultan’ın “Gelin canlar bir olalım” deyişinin, devletçi bir Türk milliyetçiliğinin yüceltileceği anlaşılan dizinin mahiyetiyle çeliştiğini ironik biçimde vurgulamaya çalıştım.

Sanırım ne yazıldığından çok kimin yazdığına bakan bazı Alevi okurlar, bu ‘takıntı’ nedeniyle olsa gerek, yazıdaki nüansları da, ironiyi de yakalayamayıp bana e-posta ve tvitır yoluyla saldırılarda bulundu. Öyle sözler sarf edilmiş ki sessizce “İlle dostun gülü yaralar beni” deyip sineye çekmek isteseniz de olmuyor! Mesela şu tvit: “Bugünkü yazınız kötü niyetli, temelsiz, uyduruk! Alevilerin adını ağzınıza, kaleminize almayınız!”

Kötü niyetli olduğum yargısına varılıp dilime biber sürme ve kalemimi kırma noktasına gelinmiş!.. Ne desem boş, belli ki ikna etmem mümkün değil.

O halde sözü yazının aslî muhatabına bırakalım! Kınama ve had bildirmeye yönelik yukarıdaki tarz gönderilerin arasına önceki gün İsrafil Erbil’den gelen ve bana hem mutluluk, hem de umut veren bir başkası eklendi!.. Şu şekilde: “Duyarlı yazar kimliğiniz için teşekkür etmek, çalışmalarınızda başarılar dilemek ve sizin gibi bağımsız kalemlerin devamlılığı için yapabileceğimiz herhangi bir şey olursa yardımcı olmak istediğimizi söylemek için zamanınızı aldım…”

Ve yazıma ilişkin daha spesifik değerlendirmesi: “Başka bir dil kullanma şansınız yoktu o yazıda. Aksi takdirde sizi Alevicilikle suçlayacaklardı. Yazı çok yerinde eleştirel ve yerinde olduğu gibi eksiklerimizi bile tamamlar nitelikteydi. Keşke tüm kalemler bu konularda sizin kadar olabilseydi!..”

Erbil’in sözlerinin bana düşündürdükleri de var: Bu coğrafyada Aleviliğin makûs talihini yenmek, sorunun en zor boyutu olan Alevi-Sünni kutuplaşmasının ötesine geçen, kutuplar-arası olmaktan da öte ‘kutuplar-üstü’ bir yaklaşımla ancak mümkün gibi görünüyor.

Çünkü ‘kutup’ların kendi dünyalarına dönük, içe kapanık yaklaşımlarıyla diyaloğa gidilse de bu ne yazık ki sorunu çözmeye yetmiyor. Kendini anlatma, böylece bir bakıma ‘iman tazeleme’den ileri gitmeyen kutuplar-arası diyalogla sadece havanda su dövülüyor.

Kutuplar-üstü yaklaşım sadece ‘şöyle garip bencileyin’ bir antropoloğun empati, hatta ‘eleştirel sempati’ye yer vermekle birlikte Aleviliğe ‘dışsal’ pozisyonundan sergilenebilir diye bir koşul da yok. Aksine, Erbil’in gayet şık örneklediği üzere, Aleviliğe ‘içsel’ olmakla birlikte ‘etnosantrik’ (bizmerkezci) bir Aleviciliğe prim vermeyen, eleştirelliği nimet sayan ve kendindeki eksiklerin bile üzerine gitmekten yana bir duruşla da bu yaklaşım işlerliğe sokulabilir.

Bu konuda çok doluyum. Sırada geçen hafta Abant Platformu bünyesinde gerçekleştirilen ‘Aleviler ve Sünniler: Barışı ve Geleceği Birlikte Aramak’ başlıklı kongreye ilişkin sosyal medya paylaşımlarıma yönelik çirkin tepkiler var. Onları da yarın değerlendirelim!..

Tayfun ATAY / Radikal