"Munzur Festivali'nin yapısına ilişkin bir çıkarımda bulunmak gerekirse şayet; 'Festival, hem biçimi hem de muhtevası itibariyle muazzam bir kalite ve kimlik/karakter sorunu yaşamaktadır ve bence kalitesiz ve kimliksiz bir festivalin varlığı yokluğundan daha yeğ değildir." Serhad HALİS

Sonuncusu geçen hafta gerçekleştirilen 'Munzur Doğa ve Kültür Festivali'nin ardından birkaç kelâm etmenin vakti gelmiş bulunuyor. Bu 'Festival' süresince kaleme aldığım çeşitli not ve gözlemlerimin 'düşün heybemde' gittikçe ağırlaşması, 'Festival'e dair bir yazıyı zorunlu kıldı sanırım.

Dersim'de gerçekleştirilen 'Festival'e ilişkin tartışmalar, özellikle son yıllarda gittikçe hararetlenmekte ve 'Festival'in ''hem biçim hem de içerik olarak yetersiz ve Dersim'e hitap etmediği''ne yönelik eleştiriler yoğunlaşmaktaydı. Bu tartışma ve eleştirilerden haberli biri olarak, 2013 'Festivali'ni bir gözlem(leme) kurgusu üzerinden takip ettim.

Buna göre:
- 'Festival' süresi boyunca Belediye'ye yöneltilen eleştirilerin hemen çoğunun haklı bir zeminde olduğunu gördüm. 'Festivali'in dili ve ruhu, bu hususta yöneltilmiş eleştirileri haklı çıkaracak biçimde; Dersim'e uzak, Diyarbakır'a ve/veya Kürdistan'a yakındı. Bu durum, görüşünü aldığım birçok Dersimli tarafından da hoşnutsuzlukla karşılanmış ve çoğu tarafından şiddetli sayılabilecek biçimde eleştirilmiştir. Bu mevzuya yönelik (genel) eleştirel söylemin ise; ''Sanki 'Dersim Festivali' değil de, 'Diyarbakır Festivali'' biçiminde olduğu tarafımca gözlemlenmiştir.
- Dersim halkı, sahne alan müzisyenlerden, organize edilen diğer etkinliklere; panel ve söyleşi konularından, katılımcı konuşmacılara kadar, 'Festival' içeriğinin Dersim'e içkin olmadığı kanaatindedir. Buna ilişkin genel eleştirel söylem ise; ''Madem Dersim Kültür Festivali, o halde Dersim'in kültürüne yönelik bir içeriğe sahip olmalı bu 'Festival', Hakkâri'ninkine değil'' biçimindedir. Daha önceki yıllarda aynı Belediye'nin organize ettiği 'Festivaller'e konuşmacı olarak, şimdinin AKP milletvekili Mehmet Metiner'in getirilmiş olması ve konuşmasında Dersimli gençlere; ''Ateizmden vazgeçin, dine dönün'' biçiminde telkinlerde bulunmuş olması da göz önüne alınırsa, Dersimlilerin bu konudaki hassasiyetleri daha iyi anlaşılacaktır sanırım.
- Tüm 'Festival' boyunca, neredeyse gece gündüz demeden 24 saate yakın, Dersimlilerin anlamadığı bir dilde; Hakkari, Van, Diyarbakır yörelerine ait halay türkülerinin kent merkezinde bulunan stanttan; çevrede yaşayan yaşlı, hasta, çocuk, bebek ve dahi sıradan vatandaş hassasiyeti gözetilmeden ve umursanmadan yüksek sesle ve büyük ses kolonları kullanılarak çalınması, Dersim halkı tarafından çokça şikayet konusu edilen durumlardan biriydi.

- 'Festival'de panel düzenlemek isteyen İsmail Beşikçi'nin, Belediye tarafından kabul edilmeyen paneli, Beşikçi Vakfı tarafından organize edilerek düzenlenmiştir. Belediye'nin Beşikçi panelini 'Festival' Organizasyonu dışında bırakması, ilgili çevreler tarafından yoğun biçimde eleştiriye tabi tutuldu. Beşikçinin Dersim'de gerçekleştirdiği panel konuşması ise Beşikçinin Dersim gerçekliğine dair bilgisinin kıt olduğunu gün yüzüne çıkarmış ve konuya duyarlı çevreler dışında tarafımca da 'Beşikçi'nin Tarih Yazımı'nın; 'Pozitivist ulusçu aklın, Kemalist versiyonunun, Kürt ayağı biçiminde işleyen bir Kürt milliyetçi yazımı' olduğu gözlemlenmiştir.

- Dersim Merkez'de bulunan bir istinat duvarının tabelalandırılarak; 'Dersim 38 Duvarı' biçiminde adlandırılması ve bu duvara sadece 'Dersim Merkez'de seçimleri temelde etkileyebilen Yusufan ve Kureşanlı iki '38 Direnişçisi'nin portresinin asılması, halk nezdinde 'Belediye tarafından uygulanan bir seçim yatırımı' olarak algılanmış ve birçok kişi tarafından; ''Neden sadece Kureşanlı ve Yusufanlı var, başkaca direnişçi yok mu?'' biçiminde eleştirilere tabi tutulmuştur.

- Yine 'Festival'de, neredeyse Aleviliğe dair bir meramı duyulmamış olan Gülten Kışanak, Edibe Şahin ve Ferhat Tunç'un sıralanarak kameralar karşısında semah çekmeye çalışmaları, halk tarafından samimiyetsiz ve politik manevralar olarak algılanmış, birçok kişi tarafından 'trajikomik bir görüntü' olarak ifade edilmiştir.

- Aynı biçimde Hozat Belediyesi'nin yıllardır Hozat'ta yaşayan ve Belediye tarafından nedense hiç görülmeyen yoksul bir yaşlı kadını(Bese Hozat'ın annesini) bir anda ödüllendirmesi ve 'Festival'de onore etmesi, halk tarafından; DHF ile yollarını ayıran Belediye Başkanı'nın, bir seçim politikası olarak algılanmış ve samimiyetsiz bulunmuştur.
- 'Festival' boyunca kentte '21' plakalı araçların fazlalığı gözlerden kaçmamıştır. Bu araçlarda genelde 4 veya 5 kişilik erkekli grupların bulunuşu ve neredeyse hiç kadının olmayışı dikkatli gözlemciler tarafından fark edilmiştir.

- Civar illerden gelenlerin Ramazan dolayısıyla alkol almadığını, Dersimlilerin ise alkol tüketimi noktasında sınırları yine zorlayarak 'Alman Bira Festivalleri'ni aratmayan görüntülere vesile olduklarını belirtmek gerekir.
- Ovacık'ın bu yılki istisnai durumu hariç, 'Festival boyunca çevre illerden gelenlerin Dersim Merkez etkinliklerini tercih ettikleri, yerli veya dışarıdan gelmiş olan Dersimlilerin ise daha ziyade ilçelerdeki etkinlikleri tercih ettikleri gözlemlerim arasındadır.

- 'Festival' boyunca masa başı sohbetlerinde, Dersimlilerin etnik ve ulusal aidiyetlerine ve Aleviliğin ne olduğuna dair tartışmalar, diğer yıllarda olduğu gibi bu yıl da en fazla konuşulan mevzulardandı.

Ayrıca belirtmek gerekir ki 'Festivalde' panel-söyleşi konuları ve bu panel-söyleşilere çağrılan konuşmacı isimlerin panel konusuyla olan alakasızlığı ve sadece siyasi figür olarak öne çıkmaları 'Festival'in kalitesizliğine işaret etmektedir esasında.

Bununla beraber meramı Dersim olmayan, esas meramı Dersim'i kendi olmaktan uzaklaştırmak olan ve 'Dersim Festivali' dışında adeta bir 'Batman Festivali'ni yansıtıyor olması da, Festivalin, kimlik/karakter sorununa işaret etmektedir. Buraya aktarmamın uygun olmayacağını düşündüğüm daha pek çok izlenim ve anekdotu da değerlendirmeye tabi tutarak, 'Munzur Festivali'nin yapısına ilişkin bir çıkarımda bulunmak gerekirse şayet; 'Festival, hem biçimi hem de muhtevası itibariyle muazzam bir kalite ve kimlik/karakter sorunu yaşamaktadır ve bence kalitesiz ve kimliksiz bir festivalin varlığı yokluğundan daha yeğ değildir.