Demokratikleşme paketinin yankıları sürüyor. Açıklanan yargısal ve idari reformlar arasında alevi meselesine neden yer verilmediği uzunca bir süre tartışılacağa benziyor. Hülya Okur, Sosyoloji Öğretim Üyesi Mevlüt Özben ile bu konuyu masaya yatırdı. İşte haberimiz

DOÇ. DR. MEVLÜT ÖZBEN/ ERZURUM-ATATÜRK ÜNİVERSİTESİ AÇIK ÖĞRETİM FAKÜLTESİ SOSYOLOJİ PROGRAM KOORDİNATÖRÜ

Pakette yer verilmeyen alevilik hususunu neye bağlıyorsunuz?

“HAKKINDA KARAR VERİLEMEZ”LER OLARAK ALEVİLER…

"ALEVİLİK SORUNLU BİR KONU"

Türkiye’de, yüzyıllara dayanan kurumsal varlığıyla ve kelime anlamı itibariyle de hakikati temsil eden Ortodoks İslam anlayışı açısından Alevilik bildik dikatomolerin dışında duran bambaşka bir konudur. Daha açık bir ifadeyle, Alevilik sosyolojik bir kategori olarak Biz-Onlar ya da Dost-Düşman ikilikleriyle bir çırpıda değerlendirebileceğimiz bir konu değildir. Çünkü, Aleviler-Alevilik “içeriden”-“bizden” olmalarına ve kesinlikle “biz”in bir parçası olmalarına rağmen yine de sorunlu bir konu olmayı sürdürmektedir. Bu bağlamda, Aleviliği, mutlak bir kategori etrafında ifade etmek gerekirse, “hakkında karar verilemezler” olarak nitelendirmek daha doğru olur diye düşünüyorum.

"ALEVİLİĞİN HAKKINDA KARAR VERİLEMEZLİĞİ"

Ben, demokratikleşme paketinde Alevi toplum kesimlerinin beklentilerine yer verilmemesini ve Alevilerle ilgili ayrı bir düzenlenmenin daha sonra yapılacağı şeklindeki açıklamaları, sözü edilen “hakkında karar verilememezliğe” bağlıyorum.

“Hakkında karar verilemezliğin” en problemli yanı, onu (ele aldığımız konu gereği Aleviliği) herhangi bir ikiliğe dahil edememe durumudur. Başka bir ifadeyle, ülkemizde Alevilik meselesinin tüm iyi niyetleri çabalara ve açılım projelerine rağmen yerinde saymaya devam etmesinin temel nedeni onun bir türlü tanımlanamamasıdır.

Örneğin Alevi toplum kesimlerinin taleplerinin başında yer alan Cem Evlerinin ibadethane statüsüne kavuşturulması talebini bir düşünelim. Bu talebi ortalama bir vatandaş olarak ben, siz ya da başkaları olumlu karşılayabilir. Ancak yüzyıllardır kehribarın içindeki kelebek gibi muhafaza ettiği İslam anlayışı bakımından, kurumsal ortodoks İslam anlayışı için aynı şeyleri söylemek zordur. Zorluk, tamda sözünü ettiğimiz tanımlayamamadan kaynaklanmaktadır.

Alevilik kültürel bir nitelik ya da bireysel bakımdan kendini ifade etme açısından bir sorun teşkil etmeyebilir ya da en azından bu yönde eskiye oranla daha hoşgörülü bir toplumsal ortam ve buna yol veren siyasal bir irade oluşmuş olabilir. Ancak söz konusu olan kurumsal bir var olma talebi, hatta mevcut kurumsal yapıya (Ortodoks İslam anlayışına) muadillik iddiası olduğunda durum değişmektedir. Bu bakımdan Alevilik, bildiğimiz siyasal-toplumsal sorunlarımız içerisinde en zor olanıdır. Bu zorluk, onunla ilgili “hakkında karar verilemezlik” sürdüğü sürece de devam edecektir.

"ALEVİLİĞİ 'BAŞKALIK' KATEGORİSİNE DAHİL EDEMİYORUZ"

Alevilik meselesi, sanıldığı gibi bu toplum kesimlerinin bildik bir ötekilik kategorisine muhatap olmalarıyla ilgili değildir. Tersine, ülkemizde Alevilik meselesinin temel nedeni Aleviliğin bir ötekilik kategorisine kolayca dahil edilememesidir. Aleviliği dahil edebileceğimiz tek bir kategori vardır: Başkalık kategorisi… Buradan hareketle diyebiliriz ki, Aleviliği ancak “bir başkalık” ya da “hakkında karar verilemezlik” kategorisi üzerinde ele aldığımızda ne durumda olduğumuz daha net bir şekilde ortaya çıkacaktır.

Türkiye’de Alevi sorunu, Alevilerin kültürel ve dinsel farklılıklarından değil, bizzat bu farklılıkların tanımlanamadığı yani “hakkında karar verilemediği” için yok sayılmasından kaynaklanmaktadır.

Bugün en azından kimi sorunların kabul edildiği toplumsal ve siyasal bir atmosfer yakalamış durumdayız. Ancak, Alevilik bildiğimiz türden bir ötekilik ya da dışlanmışlık durumunun çok ötesinde bir konu olduğundan, sonunda hayal kırıklıkları yaşanmaması için, kimsenin bugünden yarına büyük beklentiler içinde olmaması gerekir.